‘रुद्र कौल तत्तीय' हा ग्रंथ सध्या वाचतो आहे. भारतीय ज्योतिषशास्त्रावरील हा ग्रंथ महाराष्ट्री प्राकृतात आहे. त्याचे संस्कृत भाषेत भाषांतर झालेले आहे. संस्कृतातील सूत्र ग्रंथांसारखी याची रचना आहे. ‘रुद्र कौल तत्तीय'च्या प्रभावातूनच संस्कृतातील सूत्र ग्रंथ निर्माण झाले असावेत, असे दिसते.
रुद्र कौलात ग्रहता-यांचा सूक्ष्म वेध घेतलेला आहे. ‘निर्णयसिन्धू'वरही या ग्रंथाचा प्रभाव आहे, असे जाणवते. आज भारतात ग्रहता-यांवर आधारित ज्योतिषशास्त्रापेक्षा या ग्रंथातील ज्योतिष अगदी भिन्न आहे.
महाराष्ट्रात कौल लावण्याची जी पद्धत आज अस्तित्त्वात आहे, तिच्याशी ही ज्योतिषपद्धती बरीचशी मिळती जुळती आहे. रुद्र कौल ज्योतिषविद्येचे अवशेष म्हणून कौल लावण्याच्या पद्धतीकडे पाहता येईल.
रुद्र म्हणजे शिव. शैवांमध्ये कौलमत प्रसिद्धच आहे. प्राचीन महाराष्ट्रात शैवांचा प्रभाव होता. लेण्यांमध्ये कोरलेल्या शिवालायांतून हे दिसून येते. शिव हा आदिम देव आहे. त्याच प्रमाणे रुद्र कौल ज्योतिष हेही सर्वांत जुने ज्योतिषशास्त्र आहे.
No comments:
Post a Comment